---

John Keats (1795-1821) là một nhà thơ Anh, và là một trong những khuôn mặt hàng đầu thuộc thệ hệ thứ nhì của những nhà thơ lãng mạn Anh, cùng với Lord Byron và Percy Bysshe Shelley, mặc dù công trình của ông chỉ được xuất bản bốn năm trước khi ông qua đời vì bệnh lao khi hãy còn rất trẻ - ở độ tuổi 25. Không những thế, đời sống gia đình của ông bị tan nát vì cái chết của hai người anh em – một chết sau khi bỏ sang Hoa Kỳ và một chết vì bệnh lao như ông. Mặc dù thơ ông không được các nhà phê bình đón nhận rộng rãi trong lúc sinh thời của ông, tiếng tăm của ông tăng dần sau khi ông qua đời và vào cuối thế kỷ 19. Ông đã trở thành một trong những nhà thơ được yêu thích nhất của Anh. Bài thơ Ode to a Nightingale được viết vào tháng 5/1819 va là bài tụng ca (ode) thứ nhì trong số 5 bài cùng thể loại. Nhà thơ tự thú căn bệnh đau tim của chính mình. Ông cảm thấy tê cóng, cơ hồ như mới dùng ma túy trước đó không lâu. Ông nói với một chim sơn ca đang hót đâu đấy trong rừng và cho rằng sự tê buốt của ông không do lòng ganh tị hạnh phúc của chim sơn ca mà đúng hơn do chia sẻ nó quá ư trọn vẹn. Ông cảm thấy quá hạnh phúc khi chim sơn ca hót nhạc hè từ một lùm cây xanh và bóng mát mơ hồ nào đó. Keats ước gì được uống một hơi rượu vang để có thể thoát ly khỏi chính mình và hòa nhập hiện hữu của mình với hiện hữu của chim sơn ca. Chim sơn ca không chỉ là một thực tại mà còn là một biểu tượng cho những trạng thái nghịch lý nơi nhà thơ, trạng thái mâu thuẫn giữa thế giới hữu hình hữu hạn và thế giới vô biên của ước vọng, giữa thoát ly và thực tại của kẻ sắp lìa đời. Rượu sẽ đưa nhà thơ vào trạng thái hôn mê, trong đó ông sẽ không còn là chính mình, vì nhận thấy cuộc sống chẳng khác gì một suối lệ, một thực tại không thể tha thứ; người trẻ thì chết và người già thì đau khổ; và chỉ nghĩ đến cuộc đời không thôi cũng đủ ưu phiền và tuyệt vọng. Tiếng hót vô ưu của chim sơn ca càng làm rõ nét hơn cảm thức bất hạnh nơi nhà thơ đối với cuộc sống. Nhưng rượu,thơ, Sơn Ca, và ảo ảnh có giúp nhà thơ giải thoát được hay không? Chúng ta hãy để bài thơ tự giải bày. - Đông Yên

Ode to a Nightingale
- John Keats

My heart aches, and a drowsy numbness pains
My sense, as though of hemlock I had drunk,
Or emptied some dull opiate to the drains
One minute past, and Lethe-wards had sunk:
‘Tis not through envy of thy happy lot,
But being too happy in thine happiness,
That thou, light-winged Dryad of the trees,
In some melodious plot
Of beechen green and shadows numberless,
Singest of summer in full-throated ease.

O, for a draught of vintage! that hath been
Cool’d a long age in the deep-delved earth,
Tasting of Flora and the country green
O for a beaker full of the warm South,
Full of the true, the Hippocrene,
With beaded bubbles winking at the brim,
And purple-stained mouth;
That I might drink, and leave the world unseen, blushful
And with thee fade away into the forest dim:

Fade far away, dissolve, and quite forget
What thou among the leaves hast never known,
The weariness, the fever, and the fret
Here, where men sit and hear each other groan;
Where palsy shakes a few, sad, last gray hairs,
Where youth grows pale, and spectre-thin, and dies;
Where but to think is to be full of sorrow
And leaden-eyed despairs,
Where Beauty cannot keep her lustrous eyes,
Or new Love pine at them beyond tomorrow.

Away! away! for I will fly to thee,
Not charioted by Bacchus and his pards,
But on the viewless wings of Poesy,
Though the dull brain perplexes and retards:
Already with thee! tender is the night,
And haply the Queen-Moon is on her throne,
Cluster’d around by all her starry Fays;
But here there is no light,
Save what from heaven is with the breezes blown
Through verdurous glooms and winding mossy ways.

V I cannot see what flowers are at my feet,
Nor what soft incense hangs upon the boughs,
But, in embalmed darkness, guess each sweet
Wherewith the seasonable month endows
The grass, the thicket, and the fruit-tree wild;
White hawthorn, and the pastoral eglantine;
Fast fading violets cover’d up in leaves;
And mid-May’s eldest child,
The coming musk-rose, full of dewy wine,
The murmurous haunt of flies on summer eves.

Darkling I listen; and, for many a time
I have been half in love with easeful Death
Call’d him soft names in many a mused rhyme,
To take into the air my quiet breath;
Now more than ever seems it rich to die,
To cease upon the midnight with no pain,
While thou art pouring forth thy soul abroad
In such an ecstasy!
Still wouldst thou sing, and I have ears in vain
To thy high requiem become a sod.

VII Thou wast not born for death, immortal Bird!
No hungry generations tread thee down;
The voice I hear this passing night was heard
In ancient days by emperor and clown:
Perhaps the self-same song that found a path
Through the sad heart of Ruth, when, sick for home,
She stood in tears amid the alien corn;
The same that oft-times hath
Charm’d magic casements, opening on the foam
Of perilous seas, in faery lands forlorn.

Forlorn! the very word is like a bell
To toll me back from thee to my sole self!
Adieu! the fancy cannot cheat so well
As she is fam’d to do, deceiving elf.
Adieu! adieu! thy plaintive anthem fades
Past the near meadows, over the still stream,
Up the hill-side; and now ’tis buried deep
In the next valley-glades:
Was it a vision, or a waking dream?
Fled is that music: – Do I wake or sleep?

Tim ta buốt và hồn ta tê tái
Thấy toàn thân như lịm với độc cần,
Hay á phiện đã trút ùa xuống cống
Chìm xuống Sông Mê
Từng phút từng giờ:
Ta không phải ganh ngươi vì hạnh phúc,
Nhưng vui vì thấy ngươi quá hồn nhiên,
Ngươi Sơn Ca, Thần Cây Xanh nhẹ cánh
Trong rừng sồi xanh bóng trải mênh mông
Tiếng ngươi hót du dương và lảnh lót
Êm đềm sao khúc hát của ngày hè.

Ước gì uống một hơi chung rượu củ
Ủ trong lòng trái đất lạnh ngàn năm,
Ước hương vị đồng xanh, Thần Hoa Lá,
Ước đồng giao, khiêu vũ, nắng nô đùa!
Ước chung rượu của Miền Nam ấm áp,
Chảy từ nguồn đích thực của Suối Thơ,
Với bong bóng long lanh như ngọc bích,
Trên vành ly, trên môi tím màu nho;
Uống đỏ mặt và lặng rời dương thế
Để cùng ngươi biến mất với rừng đêm:

Xa vời vợi, xóa nhòa, và quên hết
Những gì ngươi chưa hề biết giữa rừng,
Nỗi mòn mỏi, bồn chồn, và lo lắng,
Nơi họ ngồi nghe than oán lẫn nhau;
Vài sợi tóc trắng buồn run lẩy bẩy
Tuổi thanh xuân trắng bệt, chết gầy còm;
Bao tâm tưởng chỉ còn là sầu muộn
Mắt đìu hiu tuyệt vọng trĩu như chì,
Rồi Nhan Sắc mắt không còn lóng lánh
Tình phù du không trải đến ngày mai.

Hãy chắp cánh! Ta cùng người trốn chạy,
Không bằng xe của Thần Rượu, Thần Men,
Mà bằng cánh vô hình Thơ ta viết,
Đầu óc ta dù đã choáng hơi men:
Đêm hiền dịu cùng ngươi ta chắp cánh
Và Hằng Nga đang ngự trị trên ngôi,
Với bốn phía là một bầy tiên nữ;
Nhưng ở đây ánh sáng chỉ từ trời
Len với gió qua lùm cây xanh rậm
Uốn mình đi theo những lối rêu phong.

Ta không thể biết hoa gì dưới gót,
Hay mùi hương dìu dịu nán trên cành,
Nhưng ta đoán trong màn đêm hương ngát
Tùy theo mùa mỗi thứ ngọt ngào riêng
Cây trái dại hay bụi bờ và cỏ;
Loài tầm xuân hay táo dại trên đồng;
Loài hoa tím chóng tàn trong nách lá;
Loài hồng hoang già cổi giữa tháng Năm
Ngập sương sớm với men nồng của rượu,
Tiếng vo ve ruồi nhặn của chiều hè.

Trong đêm tối ta nghe;
Và nhiều lần thanh thản
Trao Tử Thần một nửa trái tim ta,
Thơ ta gọi tên Người trong trìu mến,
Để không gian hòa hơi thở đã tàn;
Nay nếu chết sẽ hơn bao giờ hết,
Ta lìa đời êm ái lúc nửa đêm,
Trong khi đó hồn ngươi cao vời vợi
Bay tận trời với tiếng hát ngất ngây!
Ngươi vẫn hát, nhưng tai ta đã ngủ
Nhạc cầu hồn cho một dãi đất hoang.

Ngươi không chết, hỡi Sơn Ca bất diệt!
Không ai sau vì đói đạp lên mình;
Tiếng người hát đêm nay
Cũng chính là tiếng hát
Các vua quan thời trước đã từng nghe;
Chính tiếng hát đã có lần đột nhập
Trái tim buồn nàng Ruth nhớ quê hương,
Mắt đẫm lệ giữa đồng ngô xa lạ;
Cũng chính là tiếng hát của ngày xưa
Từng mở cửa con tàu trên biển dữ
Rồi bơ vơ trên dãi đất thần tiên.

Ôi bơ vơ! như hồi chuông cảnh tỉnh
Giả từ ngươi để về với chính ta!
Vĩnh biệt nhé! đừng lừa ta, ảo vọng
Như ngươi từng lừa dối, hỡi tiểu yêu.
Vĩnh biệt nhé! bài thánh ca đang tắt
Trên đồng hoang trên con suối im lìm,
Ngược dốc dựng; và nay chìm thăm thẳm
Trong rừng thưa thung lũng phía bên kia:
Là ảo ảnh hay mộng du trong giấc ngủ?
Nhạc khúc đâu rồi: Ta tỉnh hay mê?