CHƯƠNG TRÌNH HO
Trích từ "Nắng Gió Trở Chiều":
(...) Sau khi chính thức nhận được giấy báo HO 7, như một người mang thông điệp từ trời xuống, ông Khoác thong dong đến nhà người anh mình là ông Trạch và nói,
- "Anh Trạch ơi, tôi được lên danh sách HO 7 và sẽ đi Mỹ nay mai. Chúc anh chị ở lại mạnh giỏi."
Ông Trạch cũng là một sỹ quan chế độ cũ nhưng không đi cải tạo nhiều năm như ông Khoác. Cụ thể ông Trạch ở tù chưa đến bốn năm, thay vì hơn mười năm như ông Khoác. Ông bình thản hỏi lại,
- "HO 7 đi vào tháng mấy và năm nào?"
Với một giọng đầy tự tin, ông Khoác trả lời,
- "Những người trên Nguyễn Trải nói tôi có thể ra đi chậm lắm là tháng 12/1991."
Một lần nữa, ông Trạch bình thản nói,
- "Chúc chú thím thượng lộ bình an. Đến nơi nhớ thư về cho mọi người bên nầy an tâm. Không biết bao giờ mới đến lượt tôi."
Như để an ủi người anh kém may mắn, và với một giọng vừa khiêu khích vừa hài hước, ông Khoác nhẹ nhàng nói,
- "Những người như tôi mới nên đi. Trường hợp như anh đâu cần phải đi. Vả lại Mỹ chỉ ưu tiên giải quyết cho những ai có thời gian ở tủ lâu mà thôi. Trời đất cũng công bình; ai ở tù lâu có nghĩa là bị ngược đãi chính trị thực sự, một điều kiện tiên quyết để đi theo diện tị nạn HO."
Ông Trạch nhẹ nhàng đáp lại,
- "Cộng sản đâu muốn thay mặt Thượng Đế để ban phát công bình cho ai đâu, nhất là những thành phần ngụy quân ngụy quyền như chúng ta? Họ đâu có quan tâm ai ở tù ít và ai ở tù nhiều. Trời kêu ai nấy dạ. Tôi chưa được trời gọi đến thì đành phải chịu thôi, biết sao."
Ông Khoác liền đáp lại,
- "Nhưng đây là chính sách của Mỹ chứ không phải chính sách của cộng sản. Mỹ muốn thế nào thì cộng sản phải làm theo thế ấy"
Ông Trạch vừa mỉm cười vừa nói,
-"Phép vua thua lệ làng, chú ơi. Mỹ đâu không thấy mà tôi chỉ thấy cộng sản giải quyết cho các chú đi. Muốn đi sớm thì xì vàng cho họ, thế thôi, không cần biết ở tù ít hay ở tù nhiều. Trước khi chú ra trại, người ta đã rần rần rộ rộ ôm vàng ra tận Hà Nội và tìm cách lo lót để được lên danh sách HO. Nhiều người thành công và có giấy tờ chính thức của Sở Ngoại Vụ. Phần lớn những người có danh sách HO chẳng cần có thời gian ở tù lâu như chú."
Ông Khoác liền ngắt lời ông Trạch và hỏi,
- "Nhưng làm sao anh biết đó là HO thật hay HO giả?"
- "Không ai quả quyết được chuyện đó. Trong một hoàn cảnh tuyệt vọng, con người phải bám vào một cái phao nào đó để tiếp tục sống, không cần biết đó là phao giả hay phao thật, ít ra để mua một niềm hy vọng, dù là viễn vông; có còn hơn không. Thấy người khác làm thì mình làm; chết thì có ta cùng người. Nhiều người nghèo mạc rệp vẫn phải vạch áo tháo chỉ, bán vợ đợ con để có chút đỉnh vàng mà cúng cho tụi nó, nhiều thì đi sớm, ít thì đi trễ. Trong khi cả thiên hạ đều bôn ba mua thời thử vận, vô lẽ mình cứ ì ra đó mà chịu đời được sao? Nếu gặp đường dây đàng hoàng thì cuối cùng có được một mảnh giấy của Sở Ngoại Vụ, bằng không, coi như cúng hết máu xương cho ma, cho quỷ, kêu trời không thấu, tiếp tục ăn mắm mút dòi và ngồi nhìn chúng nó mỗi ngày một béo tốt hơn ra. Ngay cả trường hợp của chú, làm sao chú có thể tin chắc cái HO 7 của chú là thật? Rất có thể Mỹ biết rất rõ tình trạng chạy chọt và đút lót nầy; nhưng họ làm gì được? Biết đâu, đó chẳng phải là một điều khoản bất thành văn trong thỏa thuận giữa hai chính phủ? Vả lại, cũng đừng quá tin vào tính chính trực của các nhân viên di trú của Mỹ ở đây. Họ cũng là những con người bằng xương bằng thịt, cũng tham sân si và thời cơ trục lợi như mọi người khác trên thế gian nầy; có cơ hội họ vẫn làm bậy như thường. Ở đâu có Việt Nam ở đó có tham ô móc ngoặc. Không có gì bảo đảm những nhân viên di trú Mỹ ở đây không bị cộng sản hủ hóa và làm bậy. Trên đất Hoa Kỳ, có thể những nhân viên nầy không dám làm bậy vì sợ hệ thống pháp luật của quốc gia văn minh nhất thế giới nầy. Nhưng khi họ ra khỏi nước, và nhất là khi phục vụ tại một quốc gia chậm tiến như nước ta ở đây, không có gì bảo đảm họ duy trì được phẩm chất đạo đức theo đòi hỏi của một nền văn hóa biểu mẫu. Rất có thể chính phủ Mỹ tiên đoán được tệ trạng nầy; nhưng, một lần nữa ở đây, biết đâu, đó chẳng phải là một điều khoản bất thành văn khác trong thỏa thuận giữa hai bên? Rồi đây chú sẽ thấy có những người không dính dáng gì đến chế độ cũ, không đi tù cải tạo một ngày nào cả mà vẫn được lên danh sách HO. Nguy hiểm nhất là trong số những người đi theo HO giả đó có nhiều thành phần tình báo và tuyên vận cộng sản. Lại một lần nữa ở đây, rất có thể chính phủ Mỹ biết rất rõ kế hoạch nầy của cộng sản; nhưng, biết đâu, đó chẳng phải là một điều khoản bất thành văn khác nữa trong thỏa thuận giữa Mỹ và cộng sản Việt Nam?
Chúc chú thím thượng lộ bình an. Đến nơi nhớ thư về cho mọi người bên nầy an tâm."
Đến đây, dường như ông Khoác bị nhột về chuyện hối lộ vàng để được lên danh sách HO 7 nên ông làm thinh đứng dậy ra về.
(...)