- Minh Điền
"Lời Tựa" nầy lý ra là của nhà văn Vĩnh An. Không may, sau khi tác giả Đông Yên đạt lời yêu cầu đến anh Vĩnh An, nhà văn nầy đang trong thời kỳ tịnh dưỡng tim mạch và cườm mắt. Dưới đây là hồi đáp của Vĩnh An:
"Anh Đông Yên kính mến,
Lúc rày, tôi bị tim mạch nặng phải lên Bảo Lộc, nhà một đứa con để tịnh dưỡng. Vả lại một mắt tôi bị cườm nên dù muốn giúp anh viết lời giới thiệu tôi cũng phải lấy làm tiếc. Mong anh thông cảm và nhờ người khác giúp.
Phần tôi, tôi nghĩ một người đa tài như anh (Thiên hạ hà nhân bất thức quân) một lời giới thiệu sẽ không nói đủ về văn tài của anh. - Vĩnh An"
[** Vĩnh An vừa là dịch giả thơ Pháp vừa là tác giả của một số tiểu thuyết luận đề,
(i) Bình Rượu Quỷ, (ii) Bến Nước Mười Ba, (iii) Danh Vọng thần Quyền, (iv) Bên nầy Ảo Vọng,
(v) Mối Tình Nghiệt Ngã, (vi) Hội Nhập Văn Hóa từ Góc Độ Thần Bí]
Thế là Minh Điền nầy bị chiếu bí và xin phép mạo muội đôi dòng, mặc dù đoạn hồi đáp bên trên của nhà văn Vĩnh An cũng khá đủ để nói về Đông Yên.
Đông Yên viết truyện không đơn thuần như một nhà văn tự ghép mình vào một trào lưu văn học nào rõ rệt. Dường như ông đang thiết lập một trật tự văn học của riêng ông, một trật tự vượt ra ngoài nguồn và đi bên trên mọi nguồn, một chiều hướng mà không phải nhà văn hay nhà thơ nào khác cũng có thể đi theo. Đó có thể là trật tự của những trí thức lưu vong và nổi loạn. Khi Đông Yên gởi đến tôi tập bản thảo "
Câu Chuyện một Dòng Sông" và nhờ tôi viết phần
"Lời Tựa" nầy thay cho nhà văn Vĩnh An, tôi, một lần nữa, hết sức bôi rối, đơn thuần là vì tôi không biết đứng ở đâu và đứng từ góc độ nào để viết về Đông Yên. Thế giới của Đông Yên quá bao la và cao vời vợi nên nó không chừa sẵn một vị trí nào bên ngoài hay bên trên để tôi có thể đứng viết về những công trình của ông. Nhưng tôi không thể từ chối, và đây là điều tôi muốn xin lỗi trước bạn đọc.
Trong khung quy chiếu tri thức bao la của ông, "
Câu Chuyện một Dòng Sông" hiện lên như một vì sao lẻ loi, xa vời và độc sáng, một thách thức với thời đại, con người, và xã hội. Khung quy chiếu đó chính là những chùm tia sáng từ Vũ Trụ Học, Khảo Luận Chính Trị, Phê Bình Văn Học, Dịch Thuật, sức sáng tạo đa dạng và chói ngời của ông với các công trình "
Loài Chim Dục", "
Người Đi Săn Mặt Trời," "
Đêm Trước Ngày Ra Tù," và nay với "
Câu Chuyện một Dòng Sông."
Thế giới trong văn chương của Đông Yên không đẹp mấy, hoàn toàn không đẹp; nhưng có lẽ ông không thể làm khác hơn được trong một thế giới tự nó là bi đát, bạo động, nham nhở, tự mãn, và xấu xí từ trong nước đến ngoài nước. Thế giới thơ và truyện của ông là thế giới của phản kháng và nổi loạn, với hoài bão phá sập tư duy của con người đang bị giam cầm trong một chiếc hộp đen của bọn ác, phá sập cái môi trường trưởng giả nông cạn và hãnh tiến, tự tôn giả dối và lừa gạt, thế giới của những huyền thoại biết đi.
Xin mời bạn hãy đọc Đông Yên, dù chỉ để không thích Đông Yên. Nhưng thế giới của Đông Yên chính là thế giới mà bạn đang trực diện mỗi ngày. Thế giới đó, phần nào, đang được phơi bày rất rõ nét trong,
- Câu Chuyện một Dòng Sông (Truyện chính)
- Hành Trang về Mạn Ngược
- Nắng Gió Trở Chiều
- Con Đường Dốc Cuối Cùng
Sau khi đọc hết truyện, cho dù có oán ghét Đông Yên đi nữa thì bạn cũng không thể phủ nhận tài năng độc sáng của ông trong tư cách một nhà văn của sáng tạo và hư cấu, tư duy sâu thẳm, phong phú và đa dạng, với khả năng phi thường trong việc đưa ánh sáng của tinh tú vào những góc tối tăm nhất của xã hội và con người. Loài ánh sáng đó đi theo một tần số khác hẳn với loài ánh sáng dành cho con người, vốn chỉ được dùng để rọi cái bóng của họ lên vách hang đá.
Hầu hết chúng ta chỉ giả vờ đang thức, nhưng thực ra chúng ta đã ngủ và ngủ từ lâu rồi. Chúng ta bị hôn mê bởi một loại thuốc an thần trăm năm, khi tỉnh lại, nếu còn sống, chúng ta đã đi vào kiếp sống thảo mộc. Người ngồi viết
"Lời Tựa" cho
Câu Chuyện một Dòng Sông cũng tự xem mình đang luân lưu trong thế giới mà Đông Yên thường tham chiếu như "
Xa Lộ Những Người Mù."
Chúng ta thử đọc một đoạn văn ngắn trong truyện đầu tiên của tuyển tập:
"Dường như giai cấp bị trị cũng đã bị quỷ ám trước cả giai cấp thống trị nên mọi hiện tượng vong thân xã hội và vong thân chính trị ở quốc gia nầy cũng như trên toàn thế giới được gần như mọi người xem như những hiện tượng đương nhiên."
Theo Đông Yên,
"Thế giới chúng ta có quá thừa những ánh sáng muôn màu trong các sòng bài, cơ quan truyền thông, xưởng phim, trung tâm giải trí, định chế đại học, thư viện, cơ sở hành pháp, lập pháp, và tư pháp; nhưng không có gì bảo đảm đó không phải là thế giới của bóng tối về mặt tri thức chính trị. Lý do đơn thuần là vì có sự thống trị của Do Thái từ trong bóng tối. Đó là cái mạng nhện trong hậu trường không do ai bầu ra, không chịu trách nhiệm với bất kỳ ai, và miễn nhiễm với mọi đối kháng của quần chúng."
Không. Thế giới của loài người đã bị đánh mất. Ông Hà Lảng, nhân vật chính trong
Câu Chuyện một Dòng Sông đã du hành về tương lai, đã không tìm thấy loài người ở đó, nên ông phải vội vã mang thông điệp trở về và kết liễu đời mình trong một vụ chìm đò ở Nông Sơn, thuộc tỉnh Quảng Nam: Loài người không còn nữa, mọi thứ đều được cho phép.
Trần Tế Xương đã một thời than thở,
"Thiên hạ có khi đang ngủ cả,
Dại gì ta thức một mình ta?"
Ô hay, tại sao chúng ta phải cùng ngồi thức với Đông Yên nhỉ?
- Ẩn Sỹ Minh Điền
Cuối Đông 2018